Praca w porze nocnej w transporcie międzynarodowym

20.07.2019

Czy przewóz międzynarodowy objęty jest ograniczeniami pracy w porze nocnej wynikającymi z ustawy o czasie pracy kierowców?    

Nie we wszystkich krajach, na terenie których odbywa się przewóz, obowiązują ograniczenia pracy w porze nocnej podobne do zawartych w ustawy o czasie pracy kierowców [ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców]. Wówczas spedytor może domagać się wykonania przewozu z naruszeniem przepisów wskazanej ustawy. Na uzasadnienie swojego żądania może wskazać, że przecież za uchybienia w trakcie przewozu organy państw obcych nakładają kary według przepisów obowiązujących w poszczególnych państwach. Ponadto również minimalna stawka wynagrodzenia obliczana jest nie według prawa polskiego, lecz według przepisów obowiązujących w państwach, na terenie których odbywa się przewóz. Jak zatem wytłumaczyć spedytorowi, że mimo powyższych wyjątków polskiego przedsiębiorcę obejmują ograniczenia pracy w porze nocnej wynikające z ustawy o czasie pracy kierowców?

Zgodnie z art. 8 rozporządzenia Rzym I [rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych]:

1. Indywidualna umowa o pracę podlega prawu wybranemu przez strony zgodnie z art. 3. Taki wybór prawa nie może jednak prowadzić do pozbawienia pracownika ochrony przyznanej mu na podstawie przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, na mocy prawa, jakie, w przypadku braku wyboru, byłoby właściwe zgodnie z ust. 2, 3 i 4 niniejszego artykułu.

2. W zakresie, w jakim strony nie dokonały wyboru prawa właściwego dla indywidualnej umowy o pracę, umowa podlega prawu państwa, w którym lub – gdy takiego brak – z którego pracownik zazwyczaj świadczy pracę w wykonaniu umowy. Za zmianę państwa, w którym zazwyczaj świadczona jest praca, nie uważa się tymczasowego zatrudnienia w innym państwie.

3. Jeżeli nie można ustalić prawa właściwego zgodnie z ust. 2, umowa podlega prawu państwa, w którym znajduje się przedsiębiorstwo, za pośrednictwem którego zatrudniono pracownika.

4. Jeżeli ze wszystkich okoliczności wynika, że umowa wykazuje ściślejszy związek z państwem innym niż wskazane w ust. 2 lub 3, stosuje się prawo tego innego państwa.

Natomiast zgodnie z art. 9 rozporządzenia Rzym I:

1. Przepisy wymuszające swoje zastosowanie to przepisy, których przestrzeganie uważane jest przez państwo za tak istotny element ochrony jego interesów publicznych, takich jak organizacja polityczna, społeczna lub gospodarcza, że znajdują one zastosowanie do stanów faktycznych objętych ich zakresem bez względu na to, jakie prawo jest właściwe dla umowy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

3. Można przyznać skuteczność przepisom wymuszającym swoje zastosowanie państwa, w którym ma nastąpić lub nastąpiło wykonanie zobowiązań wynikających z umowy, w zakresie, w jakim przepisy te powodują, że wykonanie umowy jest niezgodne z prawem. Rozważając przyznanie skuteczności takim przepisom, uwzględnia się ich charakter i cel oraz skutki ich zastosowania lub niezastosowania.

Zatem w pierwszej kolejności prawo właściwe powinno zostać określone w umowie o pracę. Jeżeli w umowie brak przedmiotowego określenia, wówczas prawem właściwym jest prawo państwa, z którego pracownik zazwyczaj świadczy pracę w wykonaniu umowy. Tym samym do kierowcy zatrudnionego w Polsce stosuje się prawo polskie. Natomiast świadczenie przez niego pracy na terenie innych państw może być ewentualnie uznane za tymczasowe zatrudnienie w innym państwie, co jednak nie ma wpływu na określenie przepisów prawa właściwego.

W przypadku jednak trudności z ustaleniem państwa świadczenia pracy, dla określenia prawa właściwego znaczenie zyskuje siedziba przedsiębiorstwa, za pośrednictwem którego zatrudniono pracownika. Również w tym przypadku zatrudnienie kierowcy w polskim przedsiębiorstwie będzie skutkowało tym, iż do umowy o pracę zastosowanie znajdą przepisy obowiązujące w Polsce.

Od powyższych zasad doboru prawa istnieją wyjątki w postaci przepisów wymuszających swoje zastosowanie. Przykładem takich przepisów są m.in. przepisy dotyczące płacy minimalnej. Dlatego też mimo, iż stosunek pracy kierowcy podlega prawu polskiemu, jego wynagrodzenie oblicza się przy zastosowaniu przepisów dotyczących płacy minimalnej, obowiązujących w państwach, na terenie których odbywa się przewóz.

Ograniczenia dotyczące pracy w porze nocnej nie są wprost uregulowane w rozporządzeniu nr 561/2006 [Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające Rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85]. Jeżeli spedytor zagraniczny wymaga od polskiego przedsiębiorcy świadczenia usługi w porze nocnej bez ograniczeń, prawdopodobnie również w przepisach w kraju siedziby spedytora brak jest limitów dotyczących pracy w porze nocnej tożsamych z polskimi regulacjami. Stąd brak jest substratu do oceny czy przepisy te są wymuszającymi swoje stosowanie. Tym samym w nieuregulowanym zakresie do umowy o pracę kierowcy zatrudnionego przez polskiego przedsiębiorcę znajdują zastosowanie przepisy prawa polskiego, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 8 rozporządzenia Rzym I. W obrębie prawa krajowego będą to przede wszystkim normy wyrażone w Kodeksie pracy [ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy], ale także i w ustawie o czasie pracy kierowców czy ustawie o transporcie drogowym [ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym].

Mając na uwadze powyższe, do czasu pracy kierowców zatrudnionych przez przedsiębiorstwo polskie, zasadniczo znajdują zastosowanie przepisy polskiej ustawy o czasie pracy kierowców dotyczące pracy w porze nocnej, nawet jeżeli przewóz odbywa się na terenie kilku państw.

Sformułowane wnioski zyskują dodatkową argumentację przy uwzględnieniu zasad i przebiegu kontroli polskiego przedsiębiorcy przez polskie organy. Bowiem w toku kontroli weryfikuje się przestrzeganie norm dotyczących ograniczeń pracy w porze nocnej w zakresie kierowców zatrudnionych przez polskie przedsiębiorstwo, a wykonujących pracę także na terenie innych państw. W przypadku stwierdzenia naruszeń w przedmiotowym zakresie można nałożyć karę pieniężną na pracodawcę zgodnie z poz. 5.12. załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym. Powyższe naruszenia zostały dodatkowo zakwalifikowane do grupy poważnych lub bardzo poważnych naruszeń. Nie sposób zatem wymagać od polskiego przedsiębiorcy, aby naruszał powyższe przepisy.

Źródło: www.koben.pl